Kwaliteitsbesef

Maakt een student een opdracht, dan komt de vraag ‘Doe ik het zo goed?’ of ‘Is het goed genoeg?’ vast bekend voor. Als je als student wil slagen voor een vak, dan is het belangrijk dat je weet waar je naartoe moet werken. Hier duidelijkheid over krijgen is niet altijd mogelijk met het simpelweg lezen van beoordelingscriteria en/of leerdoelen. Hoe help je studenten dan wel om duidelijkheid te krijgen? We vertellen over het belang van kwaliteitsbesef ontwikkelen. 

Kwaliteitsbesef is ontzettend nuttig. Als studenten weten wat kwaliteit is, draag je bijvoorbeeld bij aan de transparantie van je evaluatie/toetsing. Studenten weten wat er van ze verwacht wordt en komen niet voor verrassingen te staan. Verder zorgt kwaliteitsbesef ervoor dat het feedbackproces efficiënter kan verlopen¹. Door een goed kwaliteitsbesef te hebben is de basis gelegd om zelf een inschatting te kunnen maken van de kwaliteit van het zelf gemaakte werk, evenals het werk van anderen. 

Kwaliteitsbesef ontwikkelen

Helaas werken de huidige manieren van kwaliteitsbesef ontwikkelen nog niet altijd optimaal. Het delen van beoordelingscriteria en rubrics is bijvoorbeeld een veel gebruikte manier. Deze methode blijkt lang niet altijd effectief²,³. Studenten moeten geactiveerd worden om iets te doen met de rubrics zodat ze ook begrijpen wat de taal in de rubric betekent. In de praktijk is dit best lastig. Hoe ga je bijvoorbeeld duidelijk maken wat een goede ‘logische redenering’ is?

De beste manier om een besef te krijgen van kwaliteit is door het delen van voorbeelden³,⁴,⁵. Bedenk maar eens hoe je aan een nieuwe taak begint op het werk. Hoe ga je dan te werk? Grote kans dat je aan collega’s vraagt hoe zij iets hebben aangepakt, of je vraagt om voorbeelden zodat je snel een beeld krijgt van wat de bedoeling is. Voor studenten geldt dit niet anders. 

Toch zijn docenten soms nog huiverig om voorbeelden te delen. Ze willen niet dat studenten denken dat het voorbeeld de enige manier is om een taak aan te pakken. Om deze reden is het belangrijk om meerdere voorbeelden te delen. Daarbij is het delen van de voorbeelden alleen niet genoeg om een goed begrip te krijgen van kwaliteit, we moeten ermee aan de slag. Een goede manier om dit te doen is door de geselecteerde voorbeelden met elkaar te vergelijken³.

Vergelijken

Vergelijken is een heel natuurlijk proces. Het blijkt bijzonder lastig voor een mens om absoluut een inschatting te maken van de kwaliteit van een werk, terwijl werken vergelijken een stuk makkelijker is. We maakten dit principe eerder duidelijk met het voorbeeld van schoenen kopen: hiervoor neem je immers geen criterialijst mee, maar vergelijk je de schoenen onderling of met een ideaalbeeld in je hoofd. Pas door het vergelijken krijg je een idee waar schoenen allemaal in kunnen verschillen. Zo geldt dit ook voor een opdracht voor studenten: door meerdere voorbeelden te zien krijg je een idee van kwaliteit. 

Door het vergelijken krijgen studenten een inzicht in hoe werk van elkaar kan verschillen. Er is een mogelijkheid om nuances bloot te leggen: een erg goed werk kan nog verbeterpunten hebben, en een werk dat duidelijk nog niet in orde is kan al wel goede elementen bevatten. In plaats van abstract te praten over hoe goed werk eruit ziet, zie je het daadwerkelijk voor je en kan je erover in gesprek³. Het vergelijken van voorbeelden helpt niet alleen om duidelijkheid te geven aan studenten over wat kwaliteit betekent. Het blijkt ook de motivatie en zelfregulatievaardigheden te bevorderen⁶,⁷. Daarnaast blijkt dat studenten eigenlijk net zo goed zijn in vergelijkend beoordelen als docenten, en dat hun beoordeling voor een groot deel overeenkomt³.

Werken met Comproved

De comparing-tool van Comproved is dé manier om studenten makkelijk voorbeelden te laten vergelijken, of het nou gaat om geschreven tekst, afbeeldingen of zelfs video’s. Door de studenten de sterke- en verbeterpunten van de voorbeelden te laten benoemen in het programma zie je als docent snel hoe studenten naar het voorbeeldwerk hebben gekeken. Eén van onze gebruikers heeft al eens verteld hoe dit beviel. Wil je zelf aan de slag om het kwaliteitsbesef van studenten te ontwikkelen? We hebben inmiddels heel wat ervaring opgebouwd en helpen je graag verder!

In gesprek

Als de voorbeelden zijn vergeleken, zullen studenten de informatie op de een of andere manier moeten verwerken om er iets mee te kunnen³. Dat gaat het beste in dialoog. Welke sterke punten en welke verbeterpunten zagen ze in de voorbeelden? Wat zegt dit over een goede kwaliteit van het werk? Vervolgens kan je met studenten proberen deze informatie samen te vatten, waarmee duidelijk wordt waar studenten uiteindelijk op worden beoordeeld³. Hierdoor geef je studenten niet alleen een besef van kwaliteit, maar ook inspraak in het beoordelingsproces. 

Is je vak erg groot of is deze manier van werken te tijdsintensief, dan kan je er ook voor kiezen om een vooraf opgestelde criterialijst of rubric te delen met studenten nadat ze voorbeeldwerk hebben vergeleken. Bespreek deze lijst alleen wel met de studenten om de vertaalslag te maken van het vergelijken van de voorbeelden naar de taal op de lijst. Hebben ze goede suggesties voor aanvullingen of aanpassingen, dan kan je deze verzamelen en samen met collega’s besluiten deze al dan niet door te voeren. Liggen de beoordelingscriteria vooraf al helemaal vast, dan is het alsnog nuttig om met studenten te praten en mogelijke onduidelijkheden in de criteria aan de hand van de voorbeelden weg te nemen. Zo hebben studenten in ieder geval een concreet besef van kwaliteit ontwikkeld en is duidelijk wat met de tekst in de criterialijst of rubric wordt bedoeld.

Aan de slag met vergelijken om kwaliteitsbesef te ontwikkelen? Comproved maakt het proces makkelijk en overzichtelijk. Lees hier verder.

Literatuur

¹Carless, D., & Boud, D. (2018). The development of student feedback literacy: enabling uptake of feedback. Assessment & Evaluation in Higher Education, 43(8), 1315-1325, https://doi.org/10.1080/02602938.2018.1463354 

²Hendry, G. D., Armstrong, S., & Bromberger, N. (2012). Implementing standards-based assessment effectively: incorporating discussion of exemplars into classroom teaching. Assessment & Evaluation in Higher Education, 37(2), 149-161. https://doi.org/10.1080/02602938.2010.515014 

³Bouwer, R., Lesterhuis, M., Bonne, P., & De Maeyer, S. (2018). Applying criteria to examples or learning by comparison: effects on students’ evaluative judgment and performance in writing. Frontiers in Education (3), 86. https://doi.org/10.3389/feduc.2018.00086 

⁴Kneyber, R., Sluijsmans, D., Devid, V., & Wilde López, B. (2022). Formatief handelen: van instrument naar ontwerp. Phronese. 

⁵Vanhoof, S., & Speltincx, G. (2021). Feedback in de klas. Verborgen leerkansen. Lannoo Campus.

⁶Hawe, E., Lightfoot, U., & Dixon, H. (2019). First-year students working with exemplars: promoting self-efficacy, self-monitoring and self-regulation. Journal of Further and Higher Education, 43(1), 30-44. Https://doi.org/10.1080/0309877X.2017.1349894 

⁷To, J., Panadero, E., & Carless, D. (2022). A systematic review of the educational uses and effects of exemplars. Assessment & Evaluation in Higher Education, 47(8), 1167-1182, https://doi.org/10.1080/02602938.2021.2011134