5 tips om een goede vergelijkingsvraag te stellen

Als je comparatief beoordeelt, staat de vraag die je stelt tijdens het vergelijken centraal. Voorbeelden van vragen zijn ‘Welke tekst is het meest informatief?’ of ‘Welke illustratie is het beste?’. De vergelijkingsvraag vertelt je wat je nu eigenlijk aan het vergelijken bent. Niet zo vreemd dus dat een goede vergelijkingsvraag stellen heel belangrijk is. Waar moet je op letten als je zo’n vraag formuleert? En wat moet je vooral niet doen? We helpen je op weg met een paar tips. 

Tip 1: hou het holistisch

Comparatief beoordelen betekent dat je holistisch beoordeelt vanuit je expertise. In plaats van afzonderlijke delen van bijvoorbeeld een essay of illustratie te scoren, beoordeel je bij comparatief beoordelen juist het samenspel van al die delen. Dit uitgangspunt maakt dat je ook in het formuleren van je vergelijkingsvraag moet nadenken over de ‘breedte’ van je vraag. 

Een te specifieke vergelijkingsvraag zorgt ervoor dat het holistische karakter van comparatief beoordelen teniet wordt gedaan. Als je argumentatieve teksten wil beoordelen, vraag je dus niet ‘In welke tekst is de opbouw van alinea’s het beste?’. In plaats daarvan vraag je ‘Welke argumentatieve tekst is beter?’. 

Tip 2: zorg voor afstemming met de taak en de leerdoelen

Een goede vergelijkingsvraag gaat over datgene wat beoordeeld moet worden. Dat klinkt als een open deur, maar toch kan het geen kwaad hier aandacht aan te besteden. Stel, je vraagt studenten om een probleem van een opdrachtgever op te lossen. Beoordeel je dan alleen hoe goed de oplossing het probleem heeft verholpen, of gaat het vooral over het juist inzetten van een bepaalde strategie om het probleem op te lossen? Het verschil in focus zorgt voor een andere vergelijkingsvraag. ‘Welk product is de beste oplossing voor het probleem?’ is een andere vraag dan ‘Welk product past het best de principes van design thinking toe?’. 

Tegelijk zie je in het voorbeeld misschien wat overlap. Dat is helemaal niet erg en net ook nodig. Een goede toepassing van de principes van design thinking zou de studenten best weleens kunnen helpen om tot een goede oplossing van het probleem te komen. Dat klopt. Het gaat erom waar je de focus op legt in het vergelijken. Stel je je vraag gericht op de principes van design thinking, dan betekent dit dat het juist toepassen van die principes de doorslag geeft in de keuzes die je maakt bij het vergelijken. Terwijl je op een ander moment in je lespraktijk misschien net wil weten of het ook een goede oplossing is voor het probleem. Met een goed afgestemde vergelijkingsvraag zorg je ervoor dat je beoordelaars de juiste focus hebben op het juiste moment in de leerprocessen. 

Tip 3: zorg voor een balans tussen holistisch en duidelijk

Formuleer je een holistische vergelijkingsvraag, dan loop je het risico dat deze wat vaag wordt. Stel dat je studenten vraagt een tekst te schrijven. ‘Welke tekst is beter?’ is dan een heel holistische vraag, maar niet heel duidelijk. Je specificeert niet over welk soort tekst je het hebt. Het kan bijvoorbeeld over een informatieve tekst gaan, maar ook over een wervende of academische tekst. Het hangt van de situatie af of een vage vraag problemen geeft, of niet. 

Een onduidelijke holistische vraag kan je alleen stellen als je weet dat je groep beoordelaars hetzelfde bedoelt met een ‘betere tekst’. Bestaat je groep beoordelaars uit een docententeam dat al jaren samenwerkt, dan kan je er over het algemeen vanuit gaan dat iedereen een helder beeld heeft bij wat je precies bedoelt. Toch zou je hier nog iets verder kunnen specificeren. Misschien verandert dan je vraag in: ‘Welke wetenschappelijke inleiding is beter?’. Deze vraag blijft holistisch maar geeft al een stuk duidelijker weer waar het vergelijken over gaat. 

Tip 4: stem af op je groep beoordelaars

Oke, een ervaren docententeam komt er wel met een heel holistische vraag, maar wat als je team beoordelaars telkens wisselt of deels onervaren is? Misschien maak je ook wel gebruik van externe beoordelaars. In zo’n geval is er misschien meer uitleg nodig bij je vergelijkingsvraag. Het werkt dan het beste om gezamenlijk vooraf (voorbeeld)werken te vergelijken. Aan de hand van deze vergelijkingen kan je in Comproved zien wat de betrouwbaarheid is van de rangorde die ontstaat. Vervolgens kan je met beoordelaars in gesprek over hun beweegredenen achter het vergelijken. Door deze bespreking kom je tot een duidelijker gezamenlijk beeld van de competentie.

Nadat je een gezamenlijk beeld hebt gevormd, kun je in Comproved een uitleg toevoegen van de competentie die wordt beoordeeld. Dit kan een beschrijving zijn die jullie samen zijn overeengekomen. Let op: de valkuil bestaat dat je nu weer tot in detail gaat beschrijven en een soort criterialijst opstelt. Je beschrijving dient alleen als geheugensteun over de competentie die je beoordeelt, maar dient niet als afvinklijst. Wist je trouwens dat je met een (beperkt) lijstje beoordelaars prima kan sturen in wat ze wel en niet meenemen in de beoordelingen? “Let niet op spelling!” kan je perfect aan de opdracht toevoegen als je niet wil dat dit doorslaggevend is in beoordelingen. Onderzoek wees uit dat beoordelaars daar goed rekening mee kunnen houden tijdens het vergelijken!

Tip 5: hou het eenvoudig!

We geven in dit artikel tips om een goede vergelijkingsvraag te stellen. Maar belangrijk is ook om het net eenvoudig te houden. Als het afwegen tussen holistisch en voldoende duidelijk, op de taak gericht én afgestemd op beoordelaars ertoe leidt dat je met een heel ingewikkelde vraag zit, komt het wellicht ook niet goed. Stel je dus ook altijd even de vraag of je oma die vraag nog zonder veel uitleg zou begrijpen, zodat ze niet te complex wordt!

Stel je vraag!

Met bovenstaande tips heb je hopelijk een goede vergelijkingsvraag kunnen formuleren. Vind je het fijn je vraag te bespreken of ben je op zoek naar voorbeelden uit je vakgebied? Neem dan even contact met ons op.